Инсульт – зардаптары бас миы үшін зақымдау шы қауіпті ауру. Зақым келу аймағына байланысты қолда немесе аяқта әлсіздік туындайды, сөйлеудің бұзылуы байқалады және кей жағдайларда толық немесе ішінара соқырлық дамиды. Бұл симтомдар күтпеген жерден басталып, бірнеше минуттан кейін кетуі мүмкін, сондай-ақ қайтадан қайталап, науқаста салдықты туғызуы мүмкін. Өкінішке орай, инсульт адамның өліміне әкелуі мүмкін. Таныстарыңыздың арасында инсульт болып, сау кісі бір күн ішінде науқасқа айналып, төсекке таңылғанын көрген адамдар бар шығар. Сондықтан бірінші сигналдар кезінде оларды біліп, алғаш жәрдем көрсете алғаныңыз маңызды.

Инсульт деген не?

Анықтама бойынша инсульт (лат.insulto – шабамын, секіремін) – 24 сағаттан артық созылатын немесе кісі өліміне әкелетін, ми функцияларының кенеттен жоғалуымен немесе бұзылуымен сипатталатын, мидың күшті тамыр патологиясымен себепші бол-ған аурулар тобын ұсынады. Инсульт – бұл бас миы тамырларының ең қауіпті ауруы. Инсульттың екі түрін ажыратады: геморрагия-

лық түр бойынша инсульт (қантамырдың жарылуы мен қан құйылу) және ишемиялық түр бойынша инсульт (қантамырдың бітеліп қалуы).

Аурудың даму фоны гипертония, жүрек аурулары, жүрек жеткіліктіліксіздігі, ми атероск-лерозы және т.б. болып табылады. Инсульт – бұл кішігірім функционалдық өзгерістерден мидың кері қайтарылмас құрылымдық зақымдануына дейін ілгерілеуші ауру.

Қантамырдың жарылуының геморрагиялық түрі бойынша инсульт кезінде көбінесе жоғары артериялық қысымның себебінен болады, себебі атеросклероз кезінде артерияның қабырғасы жұқарған. Адам басына соққыны, аса қатты бас ауруы мен сіңір тартылуларды бастан кешеді. Ол ес-түсінен айрылуы немесе аурудан айқайлай бастауы мүмкін, көбіне қайта-қайта құсық болады, демі жиі болады, ал беті қызарады. Егер инсульт ми гематомасының пайда болуымен қосылса, адамда сал дамуы мүмкін. Ауру есін жиған кезде гематоманың пайда болу аймағына байланысты келесі бұзушылықтар белгіленеді: сол жақтан – анық көрінген психикалық ауытқулар, оңнан – сөйлеудің бұзылуы (афазия).

Ишемиялық түр бойынша инсульт кезінде симптомдар азырақ дәлірек көрінеді, сондықтан ол қауіптірек. Науқастың мойын мен аяқ бұлшықеттерінің анық зорлануы байқалады. Ол ушыққан және сасқалақтаған көрінеді, бірақ бұнымен қоса бәрі жақсы екенін айтып, сізді сендіртуге тырысады. Бір уақыттан соң ауру ұстауы қайтадан қайталанады, ал белгілері күшейеді, бірақ егер дереу медициналық жәрдем шақырса, адамды құтқаруға және зардаптарынан емдеуге болады.

ИНСУЛЬТТЫҢ ПАЙДА БОЛУ СЕБЕПТЕРІ

Инсульттың пайда болуының негізгі себебі жоғары артериялық қысым болып табылады. Сондықтан әрбір адам өзінің «жұмысшы» қан қысымын білуі және ол көтерілген жағдайда оны төмендетуге тырысуы керек. Тұтастай алғанда, егер сіздер гипертониямен зардап шексеңіздер, сіздер дәрігерге көрінуге және дәрілер ішу, физикалық күш түсулер және арнайы емдәм сақтау тұрғысынан оның ұсыныстарына нақты ерулеріңіз керек. Сіз сондай-ақ, егер сізде жүрек ауруы, қант диабеті бар болса, егер сіз шылым тарт-саңыз, алкоголь ішсеңіз, артық салмағыңыз болса, қозғалмайтын өмір салтын жүргізсеңіз, генетиқалық бейімділігіңіз болса, қан ауруларымен, ми ыдыстарының қабынуымен азап шексеңіз, қанды сұйылтушы дәрілерді (антикоагулянттар, антиагреганттер, тромболитикте) немесе психостимуляторларды (амфетаминдер және т.б.) қабылдасаңыз қауіп- қатер тобында боласыз.

ИНСУЛЬТ КЕЗІНДЕ ҚАЛАЙ ЖӘРДЕМ КӨРСЕТУ КЕРЕК

Егер сіз немесе сіздің жақындарыңыз инсульттың белгілерін сезсеңіз, дереу жедел- жәрдем шақырыңыз. Ол келгенге дейін нау-қастың күйін жеңілдетуге тырысыңыз.

– Науқасты еденге немесе кереуетке жат-қызыңыз және еңкею бұрыны 30 градус болатындай етіп, басының астына жастық салып, бір бүйірге бұрып қойыңыз. Күрт қозғалыстар жасамауға және науқасты тасымауға тырысыңыз, бұл ұстамалы ауруды асқындыр-уы мүмкін.

– Алмалы- салмалы протездерін алыңыз, көйлегінің жағасын шешіңіз, белдікті босатыңыз және аузынан бөлінетін көбік тыныс алу органдарына түспес үшін, оны үнемі орамалмен сүртіп отырыңыз.

– Науқас тілін тістеп алмас үшін, тісінің арасына орамалға орап тарақ немесе таяқ қойып қойыңыз.

– Сіңір тартылумен қысылған саусақтарын ашуға тырыспаңыз, науқасты бүкіл салмағыңызбен баспаңыз. Бұл ұстамалы аурудың күшеюіне, кездейсоқ буын шығып кетулері мен сынуларға әкелуі мүмкін.

– Терезені немесе форточканы ашып, таза ауаның кіруін қамтамасыз етіңіз.

– Дәрі бермеңіз және мүсәтір спиртін пайдаланбаңыз. Ол тыныс алудың тоқтатуына әкелуі мүмкін.

– Егер оның пульсы сезімлесе, жүрегі тоқтап қалса және тыныс алысы тоқтаса дереу өкпе- жүрек реанимациясын бастаңыз.

Ең бастысы, науқасқа жедел медициналық жәрдем көрсетілуі керек, себебі инсульт дамыған кезде алғашқы минуттары мен сағаттар қымбат болып табылады.

Егер инсультты болдырмаудың сәті түспесе

Науқас жедел ауруханаға жатқызуды және мүмкін хирургиялық араласуды қажет етеді. Оған бас миының компьютерлік томографиясы жүргізіледі, жұлын-ми сұйықтығы талдауға алынып, тиісті емдеу немесе қосымша тексерілу белгіленеді. Бірнеше күн ішінде ол нейрореанимация бөлімінде, интенсивті неврология бөлімінде немесе күшті инсульттық бөлімде болады. Дәрігерлер пациенттің өмірі мен инсульттың зардаптарынан толықтай немесе ішінара алу үшін күресетін болады.

Науқастың дұрыс тамақтануын қамтамасыз ету маңызды. Жұтуы бұзылған кезде оны зонд арқылы тамақтандырады. Егер науқас жұта алса, бірінші күндері оған жеміс- жиек пен шырындар, тәтті шай береді. Екінші күннен бастап диетаны кеңейтеді, бірақ ол жеңіл игерілетін өнімдерден тұруы керек: йогурттан, сорпадан, жеміс және көкөніс пюресінен.

Инсультты кейінгі емдеу өзіне қантамыр терапия курсын өткізуді, ми алмасуын жақсартатын препараттарды қабылдауды, оттегітерапияны, емдеуді қалпына келтіруді немесе айықтыруды (емдеу дене тәрбиесі, физиоемдеу, сылау) қамтиды.

Сілтемеге басыңыз: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=128566157863226&id=100021295265400